Veranderen is rouwen en stress – Interview #1 met Evelien Aarten

Veranderaars en dwarsdenkers interviewen is één van mijn doelen voor 2020. Met mensen binnen en buiten mijn netwerk in gesprek over hun visie op veranderen. Waarom? Omdat ik geloof dat we zoveel kunnen leren van elkaar als we iets verder kijken buiten onze eigen vertrouwde omgeving. Als we in gesprek gaan met mensen die anders denken dan wij zelf. Mensen die we juist niet kennen. Verfrissend en vernieuwend en op zijn Twents: “onmeunig leerzaam”. Want zeg nou zelf, wie zijn wij dat we denken dat we alles weten? Hoe groot is ons ego als we op die manier in het leven staan? Evelien Aarten is de eerste waarmee ik aan de keukentafel zat voor een interview. In Haaksbergen lunchten we samen al pratend over hoe veranderingen in organisaties eigenlijk grotendeels gelijk zijn aan persoonlijke veranderingen in ons leven. Van stress tot aan vrijheid tot aan rouwen. Het komt allemaal voorbij.

Communicatie is DE stress trigger in een verandering

Dat was mijn eerste stelling tijdens dit gesprek. Evelien: “Veranderingen falen als de communicatie niet goed loopt. Mensen stappen eruit, vallen elkaar aan. Het is niet zo moeilijk: Als er iets onduidelijk is benoem dat dan. Als er nog keuzes gemaakt moeten worden zeg dat dan. Transparantie in de communicatie reduceert stress en onrust in een verandering.” Het klinkt heel logisch maar toch is goede communicatie eerder uitzondering dan regel in een verandering. Waarom dat is? Daar ga ik in een volgend interview verder over in gesprek.

“Transparantie in de communicatie reduceert stress en onrust in een verandering”

We hebben teveel vrijheid

Mijn tweede stelling heeft een toelichting nodig. Veranderen is meer regel dan uitzondering commerciële organisaties. Continu vernieuwen, optimaliseren en veranderen zorgt daar voor de groei en de winst. In overheidsorganisaties is dat juist meer uitzondering dan regel. Een verandering zorgt daar vaak voor veel onrust en weerstand. Zelf vergelijk ik overheidsorganisaties vaak met onze maatschappij. In de afgelopen decennia hebben we meer en meer vrijheid gekregen. Met als gevolg dat we nu zoveel vrijheid hebben dat het ons beperkt in ons leven. Klinkt vreemd hè?

De vrijheid speelt ons parten. We weten vaak niet hoe we met onze vrijheid om moeten gaan. Privé en op ons werk. En daardoor functioneren we niet meer goed of gaan we soms zelfs hele rare dingen doen. Teveel vrijheid zorgt voor stress en leidt tot het verliezen van onze identiteit. We weten niet meer wie we zijn, willen overal zijn, alles goed kunnen en doen juist vaak maar wat. Met een burn-out, ontevredenheid of ongelukkig zijn tot gevolg.

We weten vaak niet hoe we met onze vrijheid om moeten gaan

Als ik Evelien vraag hoe zij hier over denkt zegt zij het volgende: “Als je meer ingekaderd wordt en je vrijheid wordt beperkt, dan heb je veel meer rust. Omdat je weet wat je kunt verwachten en wat er van jou verwacht wordt.” Interessante invalshoek voor (overheids)organisaties want dat betekent dus ook dat je je medewerkers helpt als je in een verandering grenzen gaat aangeven en meer gaat beperken door te bepalen over hoe het werk verricht moet gaan worden. Evelien: “Alles wat je in onze maatschappij mee krijgt op een dag geeft eigenlijk al heel veel stress en prikkels. Social media, televisie, telefoons, alles is binnen bereik waardoor veel mensen de hele dag “aan” staan ook als ze niet op hun werk zijn. Het gevolg daarvan is dat routine steeds belangrijker wordt. Want routine geeft rust en vermindert stress.”

Weerstand is wat het is

Is er een verandering, dan is er vaak onrust en weerstand. Soms veel, soms weinig. Dat is wat het is. Je kunt niet pas veranderen als je de weerstand hebt weggenomen. Tenminste ik geloof niet dat dit een optie is. Evelien: “Nee, die weerstand komt hoe dan ook. Je kunt wel de schade beperken en kijken of je meer draagvlak kunt creëren voor de verandering.” Is het groepseffect dan groot in een verandering? Evelien: “Ja dat geloof ik wel. Dat is net als in een klas vol met kinderen. Je pikt diegene eruit die belangrijk is voor het geheel en dus invloed kan hebben op de verandering. En bij die persoon probeer je draagvlak te creëren. Degene die het meeste tegengas geeft moet je in investeren. De natuurlijke leider zeg maar.”

Je kunt niet pas veranderen als je de weerstand hebt weggenomen

Wat is veranderen?

Dit lijkt een simpele vraag maar toch is het niet eenvoudig om antwoord te geven op deze vraag. Evelien: “Veranderen is iets wat onvermijdelijk is en altijd gebeurd. Niet echt een definitie, maar dat is wel wat het is. Ja, wat is dan altijd hetzelfde? Als je elke dag op dezelfde tijd opstaat en je doet dat één keer anders, dan is dat al een verandering.” Dit versterkt mijn visie dat we een verandering ook niet groter moeten maken dan het is. Veranderen is normaal en gebeurt altijd en overal en elke dag. Als organisaties op die manier naar een verandering gaan kijken en op die manier over veranderen gaan communiceren wordt veranderen volgens mij steeds makkelijker. Evelien: “We hebben eigenlijk helemaal geen controle op veranderen maar dat denken we wel. Wel raar toch als je ergens werkt en je verwacht dat alles altijd hetzelfde blijft. Voor jou, omdat jij dat fijn vindt.” Zijn we dan eigenlijk altijd vooral op onszelf gefocust? Evelien: “Ja. Altijd.”

Ik ben mijn werk

Dus in een verandering, als er sprake is van weerstand, gaat het eigenlijk vooral om onszelf en over onze identiteit? Evelien: “Ja want onbewust ontstaat vaak het gevoel van mijn werk is onderdeel van wie ik ben. En dat is heel moeilijk als je werk gaat veranderen.” Klinkt heel logisch. Mensen identificeren zich met hun werk en de organisatie. Het is een stukje “ik” geworden. Dus je komt bij een verandering niet alleen aan het werk van de mensen, je komt ook aan hun leven en aan hun persoonlijkheid. Evelien: “Ja, zo zie ik het. Mensen voelen en denken: dit is mijn leven en zo ziet mijn leven eruit. Hun werk is een belangrijk onderdeel van hun leven. Dus als je dan het werk verandert, dan raak je uit balans en moet je die balans terugvinden. Dat kost tijd.”

Rouwen tijdens een verandering

Evelien liet mij inzien dat veranderen heel intens is als je jezelf identificeert met je werk. Het zette mij ook aan het denken over hoe je dan die balans zo snel mogelijk terug kunt vinden. Want dat lijkt mij toch van essentieel belang voor de mensen en de organisatie. Evelien: “Een verandering kun je bekijken als een rouwproces.” En dat betekent dat je als organisatie kunt investeren in de 5 fasen van rouw van Kübler-Ross. Ik vraag me dan direct af of je daar in de voorbereiding van de verandering ook iets mee kunt doen? Evelien: “Het echte rouwen begint pas als de verandering heeft plaatsgevonden. Dan begint de verwerking. Maar je kunt wel heel veel in de voorbereiding doen. De medewerkers krijgen dan een beetje een beeld van hoe het gaat worden als de verandering doorgevoerd wordt. Maar ook de angst voor wat er gaat komen. En daar kun je in gaan investeren als organisatie.”

“Een verandering kun je bekijken als een rouwproces”

Stress en burn-out tijdens of na een verandering

Als stresscoach houdt Evelien zich dagelijks bezig met mensen die uitvallen met psychische klachten. Werkdruk wordt vaak als oorzaak van een burn-out genoemd. Maar is dat ook het geval? Evelien: “Mensen die uitvallen zijn mensen die vaak te lang doorgaan. En een verandering of werkdruk kan dan de bekende druppel zijn. Toch is een burn-out ook vaak te verbinden met een stukje persoonlijkheid en softskills. Bijvoorbeeld moeite hebben om nee te zeggen. Het heeft vaak ook te maken met het verschil in verwerkingssnelheid van mensen. Niet iedereen heeft dezelfde verwerkingssnelheid in de hersenen. En die verwerkingssnelheid bepaalt hoeveel werk je aankunt en hoeveel tijd je nodig hebt om te herstellen.”

En hoe zit dat dan met de balans tussen werk en privé? Want ik heb het gevoel dat veel mensen die in een burn-out terecht komen ook vaak problemen ervaren in hun privé leven. Evelien: “Het is vaak een combinatie van werk en privé. Als je thuis niet tot rust kunt komen dan moet je op je werk misschien tijdelijk een tandje minder doen. En ook dan zorgt voorspelbaar en meer routinematig werk weer voor rust.” Het advies van Evelien is dan ook om met de medewerkers in gesprek te blijven als ze werkdruk ervaren. Waar komt de stress weg? Kan de medewerker wel herstellen thuis? Evelien: “Hoe meer stress de medewerker thuis heeft, hoe meer moeite de medewerker met een verandering op het werk zal hebben.”

“Toch is stress of een burn-out bijna nooit alleen werk gerelateerd”

Heb je een anti stress en pro veranderen tip?

Kijk als ik dan bij een stresscoach/psycholoog aan de keukentafel zit, dan moet ik toch minimaal om een goede tip vragen. Evelien: “Of het nou een persoonlijke verandering zoals afvallen is, of een verandering in een organisatie, een verandering valt of staat met herhalen. Medewerkers moeten oude patronen doorbreken en nieuwe patronen ontwikkelen. Dit lukt alleen als je blijft herhalen. Als aansturende manager is de kracht van herhaling dan ook één van de belangrijkste middelen in een verandering.”

Over Evelien

Ik heb Evelien vorig jaar tijdens één van de workshops die ik organiseerde leren kennen. Met EVAA coaching begeleid ze hoger opgeleide vrouwen met stressklachten. Door haar opleidingsachtergrond in de sociaal pedagogische hulpverlening en haar opleiding Organisatiepsychologie heeft ze de benodigde kennis opgedaan om mensen en bedrijven te kunnen adviseren en ondersteunen.

Maar ook in de praktijk heeft Evelien geleerd wat teveel stress met je doet. Een gezin met drie jonge kinderen, een verhuizing naar Haaksbergen en werkende moeder zijn maakte dat zij een aantal jaren geleden overspannen raakte. Dat was voor haar het moment om de knop om te zetten en als zelfstandig ondernemer verder te gaan. Ze deed een coachopleiding en liet zich CSR bijscholen om gerichte kennis op het gebied van stress en burn-out op te doen. Op dit moment wordt ze naast de cliënten die ze bij haar aan huis begeleid ook ingehuurd door een arbodienst waarvoor ze medewerkers met psychisch verzuim begeleid.

Wil jij meer weten van Evelien? Ga dan naar www.evaacoaching.nl. En wil je reageren op de inhoud van deze blog neem dan contact met mij op. Ik ben voortdurend op zoek naar nieuwe samenwerkingen. Dus mocht je een goed idee hebben dan hoor ik dat graag. Bellen, skypen of koffie drinken is zo geregeld.